Nhựa sinh học (bioplastics) và những điều cần biết

Những tác động tiêu cực đáng báo động của việc sử dụng quá nhiều nhựa đã khiến người tiêu dùng và nhà sản xuất phải nhanh chóng tìm ra các giải pháp thay thế vật liệu nhựa thông thường. Và nhựa sinh học (bioplastics) xuất hiện như một sự thay thế tiềm năng. Nhưng nhựa sinh học là gì và có thể thật sự là giải pháp cho vấn đề rác thải nhựa và tốt hơn cho môi trường? Hãy đọc bài viết để rõ hơn nhé.

Nhựa sinh học (bioplastics) là gì?

Nhựa sinh học không phải chỉ gồm một loại duy nhất mà là một nhóm các loại vật liệu đạt những tiêu chí nhất định.

Theo như European Bioplastics nhựa sinh học bao gồm các nhóm đáp ứng tiêu chí hoặc là biobased (có nguồn gốc từ sinh khối (thực vật)) hoặc là có khả năng phân hủy sinh học (biodegradable) hoặc bao gồm cả 2 (biobased và biodegradable)

biobased: Thuật ngữ ‘biobased” có nghĩa là vật liệu hoặc sản phẩm (một phần hoặc toàn phần) có nguồn gốc từ sinh khối (thực vật). Nguồn sinh khối được sử dụng cho nhựa sinh học ví dụ như bắp (ngô), mía, hoặc cellulose…

Biodegradable: Phân hủy sinh học là một quá trình hóa học trong đó các vi sinh vật có sẵn trong môi trường chuyển đổi vật liệu thành các chất tự nhiên như nước, carbon dioxide và phân hữu cơ (không cần phụ gia nhân tạo). Quá trình phân hủy sinh học phụ thuộc vào các điều kiện môi trường xung quanh (ví dụ: vị trí hoặc nhiệt độ), trên vật liệu và ứng dụng.


Nhựa sinh học không phải là 100% có thể phân hủy sinh học được

Hãy cẩn thận nếu bạn mặc định rằng nhựa sinh học là chắc chắc 100% có thể phân hủy sinh học được. Không phải như vậy.

Tính chất của phân hủy sinh học không phụ thuộc vào cơ sở nguồn tạo nên vật liệu mà do liên kết với cấu trúc hóa học của nó. Nói cách khác, nhựa sinh học loại biobased 100% cũng có loại  không thể phân hủy sinh học được.  

Các loại nhựa sinh học

Nhựa sinh học gồm các nhóm vật liệu khác nhau, hiện được chia ra thành 03 nhóm chính:

+ Nhóm nhựa một phần hoặc hoàn toàn có nguồn gốc sinh khối (biobased), không phân hủy sinh học được ví dụ như biobased PE , biobased PP, biobased PET, hoặc PTT, TPC-PET

+ Nhóm nhựa vừa có nguồn gốc sinh khối (Biobased) và vừa phân hủy sinh học được như PLA, PHA, PBS

+ Nhóm nhựa có nguồn gốc từ nguồn hóa thạch, nhưng có thể phân hủy sinh học được như PBAT.

Ảnh: đồ gia dụng từ nhựa sinh học Biodora

Lợi ích của nhóm nhựa sinh học loại biobased

Nhựa sinh học biobased có thể giúp giảm sự phụ thuộc vào nguồn tài nguyên hóa thạch đang hạn chế, dự kiến ​​sẽ trở nên đắt hơn đáng kể trong những thập kỷ tới.

Nhựa sinh học biobased được sản xuất từ ​​các nguồn tái tạo thay vì từ dầu và theo cách đó dần dần sẽ thay thế các tài nguyên hóa thạch được sử dụng để sản xuất nhựa bằng các tài nguyên tái tạo (chủ yếu là cây trồng hàng năm, như ngô và củ cải đường, hoặc nuôi cấy lâu năm, như sắn và mía) .

Nhựa sinh học biobased cũng có tiềm năng trong việc giảm lượng khí thải GHG hoặc thậm chí là trung tính carbon. Thực vật hấp thụ carbon dioxide trong khí quyển khi chúng phát triển. Sử dụng thực vật sinh khối để sản xuất nhựa sinh học tạo thành một loại bỏ tạm thời khí nhà kính (CO2) khỏi khí quyển, giúp giảm CO2, giảm hiệu ứng nhà kính.

Việc cố định carbon này có thể được kéo dài trong một khoảng thời gian bằng cách thiết lập ‘sử dụng thác tầng”, nghĩa là nếu vật liệu này được tái sử dụng hoặc tái chế thường xuyên nhất có thể trước khi được sử dụng để phục hồi năng lượng. Trong phục hồi năng lượng, CO2 được cô lập trước đó được giải phóng và năng lượng tái tạo sẽ được tạo ra.

Một lợi ích lớn khác của nhựa sinh học biobased là tiềm năng của chúng để đóng chu kỳ và tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên. Tùy thuộc vào tùy chọn cuối đời, điều này có thể có 2 ý nghĩa là:


1. Tài nguyên tái tạo được sử dụng để sản xuất các sản phẩm bền, dựa trên sinh học, có thể được tái sử dụng, tái chế cơ học và cuối cùng được đốt và tạo ra năng lượng tái tạo.

2. Tài nguyên tái tạo được sử dụng để sản xuất các sản phẩm có thể có loại phân hủy sinh học được, có thể tái chế hữu cơ (phân hủy công nghiệp và phân hủy kỵ khí) vào cuối chu kỳ sản phẩm (nếu được chứng nhận phù hợp) và tạo ra sinh khối có giá trị trong quá trình đó. Đất mùn có thể được sử dụng để trồng cây mới, do đó kết thúc chu kỳ.

Hơn nữa, nhựa sinh học loại biobased và có thể phân hủy có thể giúp chuyển hướng sinh học từ bãi rác và tăng hiệu quả quản lý chất thải.

Những bất lợi của nhựa sinh học

Khủng hoảng lương thực / Đất cần thiết cho tài nguyên tái tạo

Thực tế hiện nay, vẫn có rất nhiều nơi không có đủ thực phẩm để dùng, không có đủ tiền để mua thực phẩm. Vậy tại sao phải lấy thực phầm để làm nhựa?.Đây chính là vấn đề đang tranh cải xung quanh nhựa sinh học.

Hiện đã có một triệu tấn nhựa sinh học được sản xuất hàng năm và bởi vì, để sản xuất nhựa sinh học, bạn cần nguồn thực phẩm tái tạo, nó phải dựa vào những người, những nơi có đủ đất để phát triển nguồn lương thực đó.

Nếu nhựa sinh học trở thành ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ đô la, người ta dự đoán rằng sẽ phải mất rất nhiều đất để sản xuất lương thực, nguồn nguyên liệu tái tạo cần thiết để theo kịp sản xuất nhựa sinh học.

Mối nguy hại từ thuốc trừ sâu, phân bón hóa học, GMO


Một nghiên cứu năm 2011 từ Đại học Pittsburgh đã tìm thấy các vấn đề môi trường khác liên quan đến việc trồng cây để tạo  nhựa sinh học. Trong số đó: ô nhiễm từ phân bón, thuốc trừ sâu và đất chuyển hướng từ sản xuất thực phẩm.

Ngoài ra có thể có trường hợp dùng GMO để sản xuất nhựa sinh học.

Thiếu minh bạch, tính đúng đắn trong việc quảng bá nhựa sinh học

Khi  bạn đi vào siêu thị và bắt gặp sản phẩm nhựa sinh học có thể phân hủy, điều đó không có nghĩa là bạn có thể ném nó vào thùng rác ở nhà và nó sẽ biến thành bụi bẩn trong một vài tuần. Không, thay vào đó, nó cần cường độ cao, nhiệt độ cao và quá trình xử lý.

Chưa kể những quảng bá gây hiểu nhầm rằng nhựa sinh học là mặc định có thể phân hủy sinh học được. Nhưng điều này không đúng, chỉ nhóm nhựa sinh học thuộc loại phân hủy sinh học được mới có thể phân hủy được.

Có nên sử dụng nhựa sinh học?

Trong khi việc sử dụng nhựa sinh học được cho là thân thiện hơn với môi trường so với loại nhựa thông thường, thì vẫn còn đó những bất lợi và có thể ảnh hưởng không tốt đến môi trường nếu nhựa sinh học phát triển mà không có những hướng khắc phục sự bất lợi đó.

Cách duy nhất và rõ ràng nhất để giảm rác thải nhựa là ở việc giảm thiểu và hạn chế sử dụng nhựa hoặc một số cách khác bạn có thể xem tại đây: 13 cách giúp hạn chế dùng đồ nhựa

Việc sử dụng nhựa sinh học hay không vẫn là lựa chọn của mỗi cá nhân ở thời điểm hiện tại.

Những lưu ý khi sử dụng và chọn mua sản phẩm nhựa sinh học

+ Hãy chắc chắn đó là nhựa sinh học (để nhận biết chắc là nhựa sinh học, hãy đọc tiếp phần dưới nhé)

+ Ưu tiên chọn nhựa sinh học loại có nguồn gốc từ sinh khối (biobased).

+ Chọn nhựa sinh học không GMO

Làm sao để biết nhựa sinh học thật?

Nếu chỉ nhìn bình thường thì rõ ràng không thể phân biệt được nhựa nào là nhựa sinh học. Vì vậy cần có những tiêu chuẩn, thuật ngữ, nhãn chứng nhận. Hiện nay trên thị trường, bởi vì quá trình tiêu chuẩn hóa đã được tiến hành ở một tốc độ khác nhau trên toàn cầu, do đó cũng có nhiều chuẩn khác nhau cho nhựa sinh học.

Sau đây là một số được phác thảo và nhãn của bên thứ ba độc lập có liên quan chứng nhận  nhựa sinh học được liệt kê bạn có thể thấy ở châu Âu. Tuy nhiên, danh sách không phản ánh các khuyến nghị cụ thể từ European Bioplastics. 

Nhựa sinh học nguồn gốc sinh khối - Biobased

Những công ty sản xuất nhựa sinh học có thể chỉ ra “hàm lượng carbon biobased” hoặc “tỷ lệ khối lượng biobased” ở sản phẩm của họ. Và vì các đơn vị đo lường khác nhau, nên giá trị % sẽ cũng khác nhau và phải được lưu ý tính đến khi so sánh. Ví dụ nếu bạn thấy một sản phẩm nhựa sinh học có 98% hàm lượng carbon biobased  thì không nhất thiết phải đồng nghĩa với việc sản phẩm đó cũng có 98% tỷ lệ khối lượng biobased.

Một phương pháp tiêu chuẩn được thiết lập để đo lường  Hàm lượng carbon biobased trong vật liệu hoặc sản phẩm là phương pháp 14C (Tiêu chuẩn EU: CEN / TS 16137, tiêu chuẩn Mỹ tương ứng: ASTM 6866). Các chương trình chứng nhận và nhãn sản phẩm có nguồn gốc dựa trên tiêu chuẩn Châu Âu và Hoa Kỳ có sẵn - ví dụ: bởi nhà chứng nhận của Bỉ Vinçotte hoặc chứng nhận DIN CERTCO của Đức.

Một vật liệu hoặc sản phẩm cũng có thể được chỉ định là biobase bởi chỉ ra nội dung khối lượng biobase của nó. Phương pháp này bổ sung cho phương pháp 14C và lấy các nguyên tố hóa học khác với carbon sinh học được tính đến, chẳng hạn như oxy, nitơ và hydro. Hiệp hội Pháp Chimie du Végétal (ACDV) đã giới thiệu một chương trình chứng nhận tương ứng và Ủy ban Tiêu chuẩn hóa Châu Âu (CEN) hiện đang phát triển một tiêu chuẩn cho phương pháp đặc biệt này.

Nhận biết nhựa sinh học có thể phân hủy sinh học

Thuật ngữ khả năng phân hủy sinh học, chỉ rõ ràng, nếu môi trường và thời gian được đề cập đến.

Thật không đúng đắn khi chỉ nói rằng sản phẩm đó là phân hủy sinh học mà không dựa trên bất kỳ đặc điểm kỹ thuật tiêu chuẩn. Nếu một vật liệu hoặc sản phẩm được quảng cáo là có thể phân hủy sinh học, thông tin thêm về khung thời gian, mức độ phân hủy sinh học và các điều kiện xung quanh cần thiết cũng phải được cung cấp.

Bất cứ nơi nào có thể, European Bioplastics. khuyên bạn nên tập trung vào yêu cầu cụ thể hơn về khả năng phân hủy được quảng cáo và phải kiểm chứng  nó với các tham chiếu tiêu chuẩn tương ứng (ISO 17088, EN 13432/14995 hoặc ASTM 6400 hoặc 6868), chứng nhận và nhãn theo (nhãn cây giống thông qua Vinçotte hoặcDIN CERTCO, nhãn OK qua Vinçotte).

Nếu một sản phẩm được chỉ định là có thể phân hủy sinh học, điều này không chỉ  mang tính rõ ràng (nghĩa là được xử lý trong nhà máy phân hủy công nghiệp), nhưng có một lợi ích lớn khác: Nó khác biệt so với các các sản phẩm được bán trên thị trường là ’phân hủy sinh học oxo hoặc những tuyên bố tương tự. Sản phẩm được bán trên thị trường dưới dạng phân hủy oxo không đáp ứng các yêu cầu của EN 13432 về khả năng phân hủy công nghiệp và do đó không được phép mang nhãn.

Nguồn tham khảo: https://www.european-bioplastics.org/